Αθανασία Παππά

Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Εμμηνόπαυσης

Επισκέπτρια Υγείας

ΕΙΝΑΙ Η ΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΗ ΑΣΘΕΝΕΙΑ;

ΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΗ σημάδι δύναμης και όχι αδυναμίας.

Η λέξη εμμηνόπαυση επινοήθηκε από τον Γάλλο γιατρό De Gardanne και συμπτώματα εμμηνόπαυσης καταγράφονται από τον 16^ο αιώνα. Το 1710 εκδόθηκε η πρώτη επίσημη πραγματεία για το φαινόμενο που ονομάζουμε σήμερα εμμηνόπαυση και η μετάφραση του τίτλου είναι: «Τελευταία έμμηνος ρύση, αρχή της ασθένειας», φράση που αντιλαμβανόμαστε όλοι τις αντιλήψεις της τότε εποχής.

Το προσδόκιμο επιβίωσης έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια και αυτό οφείλεται στην υγιεινή, στην βασική ιατρική φροντίδα και στον εμβολιασμό. Η εμμηνόπαυση δεν αποτελεί απόρροια της εκβιομηχάνισης και της σύγχρονης ιατρικής.  Αυτό που προσφέρει όμως η βελτιωμένη διατροφή και η ιατρική στις γυναίκες είναι περισσότερα χρόνια ζωής απ ότι συνέβαινε στα παλαιότερα χρόνια. Η εμμηνόπαυση ωστόσο δεν αποτελεί νέα ανακάλυψη λόγω της αυξημένης διάρκειας ζωής. Χαρακτηριστικά θα αναφέρω ότι σε περιοδικά των δεκαετιών 1920, 1930 γίνεται αναφορά για κλινικές αφιερωμένες στην εμμηνόπαυση καθώς θεωρούνταν δύσκολο πρόβλημα ιατρικά, μιας και δεν είχε ακόμα δημιουργηθεί αξιόπιστη ορμονική θεραπεία.

Τα συγγράμματα του περασμένου αιώνα ξεχειλίζουν από πατριαρχεία ενώ υστερούν σε ιατρική πληροφορία. Είναι γνωστό το τροπάριο που ακουγόταν ότι : οι άντρες απλός γερνούν, ενώ τις γυναίκες τις προδίδει η μήτρα τους. Οι αρνητικές αντιλήψεις και η καταστροφολογία διατηρήθηκαν για αρκετά χρόνια με αποτέλεσμα οι γυναίκες να βλέπουν την εμμηνόπαυση με άγχος προκαλώντας στεναχώρια σε πολλές από αυτές.

Οι ορμονικές μεταβολές κατά την μετάβαση στην εμμηνόπαυση, τα συμπτώματα καθώς και η σοβαρότητα αυτών έχουν ένα ευρύ φάσμα που μπορεί να είναι από πολύ δυσάρεστα με σημαντικές επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής των γυναικών, μέχρι αμελητέα με απουσία συμπτωμάτων.

Οι γνώσεις μας για την εμμηνόπαυση όλο και αυξάνονται και αποδεικνύεται ότι τα πράγματα είναι πιο σύνθετα απ όσα γνωρίζαμε. Τα υψηλά επίπεδα FSH είναι υπεύθυνα για κάποια από τα συμπτώματα και τις παθήσεις που συνδέονται με την εμμηνοπαυσιακή ακολουθία. Τα υψηλά επίπεδα FSH αποτελούν σημαντικό παράγοντα για την οστεοπόρωση. Όταν βλέπουμε την εμμηνόπαυση μόνο ως έλλειψη οιστρογόνων, παραβλέπουμε άλλες σημαντικές ορμονικές μεταβολές που συμβαίνουν. Εμμηνόπαυση όμως δεν σημαίνει μόνο πτώση της οιστραδιόλης.

Με δυο λόγια μπορεί να επικρατεί ένα χάος και κάποιες γυναίκες μπορεί να είναι πιο ευαίσθητες στις μεταβολές των επιπέδων των ορμονών.  Η μετάβαση στην εμμηνόπαυση ποικίλλει και χαρακτηρίζεται από απρόβλεπτα και ασταθή επίπεδα ορμονών.

Η ηλικία της εμμηνόπαυσης είναι κατά κύριο λόγο γενετικά καθορισμένη σύμφωνα με μελέτες, σε ποσοστό 30-85%. Πέρα όμως από τους γενετικούς παράγοντες, μεγάλη επίδραση ασκεί το κάπνισμα, οδηγώντας σε μικρότερη ηλικία εμμηνόπαυσης κατά δυο περίπου χρόνια. Επίσης το κάπνισμα κάνει συντομότερη την προεμμηνόπαυση. Η διαδικασία της διακοπής του καπνίσματος παραμένει ότι καλύτερο μπορεί να προσφέρει μια γυναίκα στον εαυτό της για την εμμηνόπαυση.

Η επιβαρυμένη υγεία γενικά όπως και ορισμένες παθήσεις , πχ αυτοάνοσα νοσήματα, λοίμωξη HIV, θεραπεία καρκίνου, χειρουργικές επεμβάσεις, σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών,  συσχετίζονται με μικρότερη ηλικία εμμηνόπαυσης, ωστόσο οι αιτίες είναι πιθανότατα πιο σύνθετες και διαφέρουν από πάθηση σε πάθηση και απαιτείται διεξοδικότερη έρευνα.

Η εμμηνόπαυση συνήθως χαρακτηρίζεται από κάποιες ανεπιθύμητες σωματικές εμπειρίες όπως οι εξάψεις ή η αύξηση βάρους. Οι συζητήσεις για το γυναικείο σώμα είναι γενικά δύσκολες. Όσο μεγαλώνουμε και μπαίνουμε στην εμμηνόπαυση το σώμα αλλάζει και απομακρυνόμαστε περισσότερο από ανέφικτο πρότυπο που θέτει η πατριαρχική κοινωνία. Μια γυναίκα θα πρέπει συνέχεια να απολογείται σε μια κοινωνία που συνεχώς κριτικάρει. Κάποιες φορές γινόμαστε σκληρές με το σώμα μας και σε αυτό συντελεί η τοξική κουλτούρα για το σώμα και την ομορφιά που επικρατεί σε μεγάλο βαθμό στην τέχνη του δυτικού πολιτισμού σχετικά με τα πρότυπα ομορφιάς. Όλα τα σώματα έχουν και κρύβουν ομορφιά γι αυτό ο στόχος θα πρέπει να είναι η σωστή πληροφόρηση σχετικά με τις αλλαγές που συμβαίνουν κατά την περίοδο της εμμηνόπαυσης και αργότερα, τις συνέπειες στην υγεία και τους τρόπους που θα μπορούσαμε να μετριάσουμε αυτές τις μεταβολές.

Η βαθμιαία απώλεια μυϊκής μάζας είναι υπεύθυνη για την επιβράδυνση του μεταβολισμού όσο μεγαλώνουμε ωστόσο η συνιστώμενη άσκηση που μπορεί να περιλαμβάνει την αερόβια άσκηση, την άσκηση μυϊκής ενδυνάμωσης, την άσκηση ισορροπίας κ.α. θα μπορούσε να είναι φάρμακο ειδικά στην εμμηνόπαυση.

Η εμμηνόπαυση δεν σημαίνει χαμένη νιότη και μειωμένη αξία. Οι γυναίκες αποδεδειγμένα στην περίοδο εμμηνόπαυσης και έπειτα έχουν διαχρονικά μια αξιόλογη συνεισφορά, δυνατότητα δράσης και επίτευξη στόχων και ξέρουν τώρα πως να τους διεκδικούν και να τους κερδίζουν. Το πιο ισχυρό φάρμακο είναι να γνωρίζεις τι συμβαίνει στο σώμα σου μέσω της σωστής πληροφόρησης και να έχεις επιλογές ώστε να εξασφαλίσεις ποιότητα ζωής και υγείας.